Dzień Wolności i Praw Obywatelskich

Dzień Wolności i Praw Obywatelskich to polskie święto obchodzone corocznie 4 czerwca, upamiętniające częściowo wolne wybory parlamentarne z 1989 roku. Wybory te zapoczątkowały upadek komunizmu w Polsce i były początkiem przemian demokratycznych w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Dzień Wolności i Praw Obywatelskich – 4 czerwca

Czym jest to święto?

Dzień Wolności i Praw Obywatelskich to państwowe święto obchodzone 4 czerwca, ustanowione przez Sejm RP w 2013 roku. Upamiętnia częściowo wolne wybory parlamentarne z 1989 roku, które zapoczątkowały pokojowe przemiany demokratyczne w Polsce i miały wpływ na zmiany w całym bloku wschodnim.

 Tło historyczne

Polska 1989 – koniec epoki komunizmu

Po dekadach życia w systemie komunistycznym, ograniczającym prawa obywatelskie, wolność słowa, wolność zgromadzeń i niezależność sądownictwa, Polska weszła w okres transformacji. Kluczowym momentem były:

• Porozumienia Okrągłego Stołu (luty–kwiecień 1989), które zakończyły okres konfrontacji władzy komunistycznej z opozycją.

• Ustalenie nowych zasad wyborów – 65% miejsc w Sejmie było z góry zarezerwowanych dla partii rządzącej i jej sojuszników, pozostałe 35% mogła zdobyć opozycja. W Senacie wybory były całkowicie wolne.

Wybory 4 czerwca 1989

W dniu 4 czerwca 1989 roku odbyła się pierwsza tura głosowania, która zakończyła się miażdżącym zwycięstwem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”:

• Zdobyto 160 ze 161 możliwych miejsc w Sejmie,

• oraz 99 na 100 mandatów w Senacie.

To był sygnał: społeczeństwo chce zmiany. Komuniści stracili moralny autorytet, a Polska weszła na drogę ku demokracji.

Znaczenie święta

Dzień Wolności i Praw Obywatelskich:

• Uhonorowuje odwagę i determinację społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza ruchu Solidarność, który walczył o demokrację.

• Przypomina o znaczeniu praw człowieka i wolności, takich jak wolność słowa, zgromadzeń, prawo do uczciwego procesu i uczciwych wyborów.

• Ma charakter edukacyjny i obywatelski – zwraca uwagę na to, że demokracja wymaga zaangażowania i ochrony.

Znaczenie międzynarodowe

Zwycięstwo „Solidarności” i wynik wyborów z 1989 roku miały olbrzymi wpływ na wydarzenia w innych krajach bloku wschodniego:

• Upadek muru berlińskiego (listopad 1989),

• „Aksamitna rewolucja” w Czechosłowacji (1989),

• Rozpad Związku Radzieckiego (1991),

• Transformacje ustrojowe w państwach Europy Środkowo-Wschodniej.

Propozycje działań edukacyjnych

Dla szkół i nauczycieli:

• Lekcje historii i WOS-u nt. przemian 1989 r. i wartości obywatelskich.

• Warsztaty o prawach człowieka – konstytucyjne gwarancje wolności, prawa wyborcze.

• Debaty uczniowskie: „Czy wolność jest dana raz na zawsze?”

• Projekty edukacyjne – wywiady z osobami, które pamiętają wybory 1989, inscenizacje, gazetki tematyczne.

Dla instytucji i samorządów:

• Organizacja pikników obywatelskich,

• Pokazy filmów dokumentalnych i fabularnych (np. „Człowiek z żelaza”),

• Udział w ogólnopolskich akcjach jak np. #4Czerwca.

Cytaty, które mogą towarzyszyć obchodom:

„Nie ma wolności bez solidarności.”
– hasło związane z ruchem Solidarność

„Demokracja to nie tylko prawo głosu, ale i obowiązek działania.”
– cytat używany w edukacji obywatelskiej

Lesko.info