Narodowe Święto Niepodległości
Narodowe Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada jest jednym z najważniejszych świąt państwowych w Polsce. Upamiętnia ono odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku po 123 latach zaborów, które rozpoczęły się w XVIII wieku i trwały aż do końca I wojny światowej. Jest to dzień symboliczny, łączący w sobie zarówno historyczne znaczenie wydarzeń z 1918 roku, jak i współczesne przesłanie o wartości wolności i suwerenności narodowej.
1. Tło historyczne
Utrata niepodległości przez Polskę w XVIII wieku była wynikiem długotrwałego osłabienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Państwo, niegdyś potężne i wpływowe w Europie, stopniowo pogrążało się w chaosie wewnętrznym, sporach politycznych i gospodarczej stagnacji. Reformy, takie jak Konstytucja 3 maja z 1791 roku, przyszły zbyt późno, aby uratować kraj przed rozbiorami dokonanymi przez trzy mocarstwa: Rosję, Prusy i Austrię.
Polska zniknęła z mapy świata w 1795 roku, ale naród nigdy nie utracił świadomości swojej tożsamości. XIX wiek to czas heroicznych, choć tragicznych powstań narodowych – listopadowego i styczniowego – oraz intensywnej działalności intelektualnej, oświatowej i społecznej. Romantycy, tacy jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki czy Zygmunt Krasiński, utrwalali ideę niepodległości w kulturze i literaturze, podtrzymując ducha narodu. Z kolei pozytywiści po 1864 roku skupili się na pracy organicznej i pracy u podstaw, wierząc, że silne społeczeństwo obywatelskie i gospodarcze przygotuje naród do odzyskania państwa.
2. Wydarzenia roku 1918
I wojna światowa zmieniła układ sił w Europie. Trzy państwa zaborcze znalazły się po przeciwnych stronach konfliktu, co stworzyło dla Polaków historyczną szansę. Polscy działacze polityczni i wojskowi wykorzystali sytuację, tworząc zalążki przyszłego państwa. Józef Piłsudski organizował Legiony Polskie i prowadził walkę o niepodległość zbrojnie, natomiast Roman Dmowski i Ignacy Paderewski działali na arenie międzynarodowej, zabiegając o poparcie mocarstw ententy dla sprawy polskiej.
Po upadku monarchii w Niemczech i Austro-Węgrzech oraz rewolucji w Rosji, w listopadzie 1918 roku w wielu miastach polskich zaczęto przejmować władzę z rąk okupantów. 10 listopada Józef Piłsudski wrócił do Warszawy z internowania w Magdeburgu, a dzień później, 11 listopada, Rada Regencyjna przekazała mu władzę wojskową. Tego samego dnia w Compiègne podpisano zawieszenie broni kończące I wojnę światową. Od tego momentu Polska zaczęła odbudowywać swoje struktury państwowe, tworząc administrację, armię i podstawy prawa.
3. Tworzenie niepodległego państwa
Odzyskanie niepodległości w 1918 roku nie oznaczało natychmiastowego spokoju. Polska musiała stoczyć szereg wojen o granice – z Ukraińcami, Litwinami, Czechami i przede wszystkim z bolszewicką Rosją. Kulminacją tych zmagań była wojna polsko-bolszewicka i Bitwa Warszawska w 1920 roku, która uratowała nie tylko niepodległość Polski, ale również zahamowała marsz komunizmu na Zachód.
W latach 1918–1922 tworzono zręby II Rzeczypospolitej. Uchwalono konstytucję, powołano Sejm Ustawodawczy, zorganizowano wybory i odbudowano administrację państwową. Polska, zniszczona wojną i gospodarczo zacofana po okresie zaborów, musiała zmierzyć się z ogromnymi problemami społecznymi i ekonomicznymi, ale jednocześnie rozwijała się dynamicznie, odbudowując swoją pozycję w Europie.
4. Ustanowienie i losy święta
Narodowe Święto Niepodległości po raz pierwszy obchodzono w 1937 roku, kiedy Sejm II Rzeczypospolitej ustanowił 11 listopada dniem wolnym od pracy i oficjalnym świętem państwowym. Upamiętniało ono wydarzenia z 1918 roku, a szczególnie zasługi Józefa Piłsudskiego jako symbolu walki o wolność.
Po II wojnie światowej władze komunistyczne zniosły to święto, uznając je za „burżuazyjne” i zbyt mocno związane z tradycją niepodległościową II RP. W zamian wprowadzono 22 lipca – rocznicę ogłoszenia Manifestu PKWN – jako Narodowe Święto Odrodzenia Polski. Mimo to Polacy nie zapomnieli o 11 listopada; uroczystości patriotyczne organizowano nieoficjalnie, często wbrew władzy, w kościołach i w domach prywatnych.
Święto zostało oficjalnie przywrócone dopiero w 1989 roku, wraz z upadkiem komunizmu i rozpoczęciem III Rzeczypospolitej. Od tamtej pory 11 listopada jest dniem wolnym od pracy i najważniejszym świętem państwowym w Polsce.
5. Współczesne obchody
Obecnie 11 listopada obchodzony jest w całym kraju w duchu patriotyzmu, wspólnoty i szacunku do historii. Centralne uroczystości mają miejsce w Warszawie przed Grobem Nieznanego Żołnierza, gdzie składane są wieńce w obecności prezydenta, premiera, marszałków Sejmu i Senatu oraz przedstawicieli sił zbrojnych. W wielu miastach organizowane są marsze, parady, rekonstrukcje historyczne, koncerty i biegi niepodległości. W szkołach odbywają się akademie i lekcje poświęcone historii odzyskania niepodległości.
Współczesne obchody mają również wymiar społeczny i obywatelski. W całym kraju wywieszane są flagi narodowe, a ludzie zakładają biało-czerwone kokardy. Choć w ostatnich latach niektóre formy obchodów, jak Marsz Niepodległości w Warszawie, budzą kontrowersje polityczne, sam dzień pozostaje symbolem wspólnoty i pamięci o historii.
6. Wnioski i znaczenie święta
Narodowe Święto Niepodległości jest nie tylko wspomnieniem przeszłości, lecz także przypomnieniem, że wolność, suwerenność i niepodległość to wartości, które wymagają stałej troski i odpowiedzialności. Dla Polaków 11 listopada jest dniem dumy narodowej, ale też refleksji nad tym, jak trudna była droga do niepodległości i jak łatwo można ją utracić.
Historia Polski pokazuje, że przetrwanie narodu było możliwe dzięki determinacji, kulturze, wierze i poczuciu wspólnoty. Święto Niepodległości przypomina, że mimo różnic światopoglądowych i politycznych, Polaków łączy wspólne dziedzictwo i tożsamość narodowa.
Dzisiejsze święto ma wymiar ponadczasowy. W świecie pełnym napięć i zagrożeń geopolitycznych, 11 listopada jest symbolem narodowej jedności, niezależności i dumy z przeszłości. Uczy, że wolność nie jest dana raz na zawsze, lecz wymaga odpowiedzialności, solidarności i troski o wspólne dobro.
Podsumowanie
Narodowe Święto Niepodległości 11 listopada to hołd dla pokoleń, które walczyły, cierpiały i pracowały, by Polska mogła być wolna. To dzień, w którym historia łączy się z teraźniejszością, a pamięć o przeszłości inspiruje do budowania lepszej przyszłości.
Symbolizuje on ciągłość narodu, siłę kultury i ducha, który przetrwał mimo rozbiorów, wojen i okupacji. Współczesna Polska – wolna, demokratyczna i europejska – jest owocem tamtej walki i marzeń sprzed ponad stu lat. 11 listopada przypomina, że niepodległość to nie tylko fakt historyczny, ale zobowiązanie wobec przyszłych pokoleń.
O autorze
